خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- محمد حسین عابدی: پنج شش کیلومتر پس از شهر کوچک اما زیبای بسطام و در دامنه جنوبی البرز شرقی روستایی زیبا در میان دو دره شگفت انگیز قرار دارد، معدن حیات و معدن زندگی که تمدنی به وسعت دشت بسطام در دل تاریخ دارد و نام آن ابرسج است.

ابرسج از دیرباز کانون زندگی بوده است، با وجود اینکه پشت به کوه دارد و از کریدور محور شاهرود-آزاد شهر نیز کمی فاصله می‌گیرد اما زیبایی‌اش سبب شده تا سالانه میزبان هزاران گردشگر باشد. این روستا از دیرباز با آب بیگانه نبوده است چشمه‌ها و رودهای فراوان این روستا سبب شده تا جویبارهایش پرتوان و آبش حیات بخش باشد.

ذخیره آب در استادژ رواج زندگی در ابرسج

زندگی در ابرسج با بالا و پایین‌هایش جریان دارد اما این روزها که زخم‌های خشکسالی بی‌رحمانه بر پیکر این روستای زیبا هم دیده می‌شود باید به فکر راه کارهای برون رفت از بحران بود یکی از موضوعاتی که این روزها در ابرسج مطرح می‌شود عدم وجود بند خاکی برای حبس، ذخیره و استفاده از روبار استادژی است که از شاهوار سخاوتمند سرچشمه می‌گیرد اما به بیابان ریخته و هدر می‌رود.

در صورت جلوگیری از هدر رفت این آب می‌توان در بالا دست و پایین دست ابرسج و شمال دشت بسطام کشاورزی را بیشتر رونق داد و همچنین سبب شد تا توسعه گردشگری، اشتغال زایی، سرمایه گذاری و … به منطقه سرازیر شود و چه کسی است که نداند چنین مزیت‌هایی تا چه اندازه در جلوگیری از مهاجرت جوانان جویای کار روستاهایمان تأثیر بسزا دارد.

آبی که هدر می‌رود

خودرو مارپیچ ده‌خیر به سمت ابرسج را نشانه گرفته و بالا می‌رود از دور قله شعله دیده می‌شود استوار در پهنه البرز جنوبی به شاهوار پشت کرده و انگار دست در گردنش دارد رودخانه‌ای از کنار جاده مسیل رهسپار به بیابان‌های میان آباد را گرفته و می تازد و آب را می‌برد تا تحویل بیابان لم یزرع بدهد.

همراهمان که از بومی‌های منطقه است می‌گوید: این رودخانه و در واقع شعبات مسیل آب رودخانه استادژ را از شاهوار می‌آورد با راه آب‌های روستا و مسیل‌ها یکی می‌شود و یکراست به آن سوی جاده می‌رود و در مسیر یا تبخیر می‌شود و یا در بیابان رها … در نتیجه نه به عمق خاک نفوذ می‌کند و نه از آن استفاده‌ای می‌شود در صورتی که اگر می‌شد بند خاکی در این منطقه ساخت تا همین یک گذرگاه آب، کنترل شود، قطعاً می‌توان شاهد تغذیه منابع آبی بود.

به روستای زیبا می رسیم آب با سرعت از کنارمان می‌گذرد و راه بیابان سر می‌گیرد در حالی که باغات پایین دست ابرسج با مشکل آب روبرو هستند و عمق چاه‌ها روز به روز افزوده می‌شود.

رایزنی برای ایجاد بند خاکی

بند خاکی در منطقه شکاف دره استادژ می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکل آب کشاورزی باغات ابرسج را حل و همچنین به تغذیه منابع آب زیرزمینی کمک کند یکی از موثران ابرسج که مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزان ابرسج موسوم به استادژ نیز است، به خبرنگار مهر، می‌گوید: رایزنی‌ها و پیگیری‌های بسیاری برای ایجاد بند خاکی در منطقه شکاف دره استادژ شده است این طرح حتی مطالعات و جانمایی نیز دارد و در صورتی که ایجاد شود می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکل آب کشاورزی باغات ابرسج را حل و همچنین به تغذیه منابع آب زیرزمینی کمک کند.

محمدرضا مظفری با بیان اینکه آب روبار استادژ دبی هزار لیتر بر ثانیه‌ای دارد و هزار مالک معادل بخش اعظمی از مردم روستا از آن بهره مند می شوندن، بیان کرد: این آب در صورت ایجاد بند می‌تواند مشکلات آب حتی در بخش شرب را نیز تأمین کند از سوی دیگر می‌توان در کنار آن به باغات نیز آب رساند در نتیجه اشتغال، عدم مهاجرت به شهر و تأمین آب مورد نیاز حتی صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی و باغی در ابرسج می‌تواند ماحصل آن باشد.

وی با بیان اینکه ایجاد تفرج‌گاه برای نشاط اجتماعی مردم، جذب گردشگر، ایجاد اشتغال، بومگردی و … در زمره دیگر مزیت‌های ایجاد این بند خاکی است، می‌گوید: ابرسج دارای ظرفیت‌های عظیمی در بخش گردشگری است و لذا می‌توان با ایجاد این بند به زمینه گردشگری نیز پرداخت.

ایجاد شغل و سرمایه‌گذاری

مدیرعامل شرکت تعاونی استادژ ابرسج همچنین با بیان اینکه سد خاکی همچنین می‌تواند انحراف سیل و بهره برداری از آن به جای ایراد خسارت به روستا و زیرساخت‌ها را فراهم آورد، می‌گوید: این امر همچنین به جلوگیری از دست اندازی برخی افراد به آب روبار می‌شود از سوی دیگر بارش‌های اخیر در کنار سیلاب‌ها، روان آب‌ها و ذوب برف‌ها خوشبختانه توانسته میزان آب را افزایش دهد اما به دلیل نبود زیر ساخت‌های مناسب در ابرسج از جمله زیر ساخت‌های استحصال آب، کانال‌ها و حوضچه‌های رسوب گیر و … نمی‌توان از این آب استفاده بهینه کرد. سیلاب‌ها همچنین یکی از عوامل مؤثر در کشاورزی و تغذیه منابع آبی هستند اما اگر حفظ نشوند قاعدتاً نمی‌توان از آنها استفاده کرد.

مظفری می‌گوید: رایزنی‌هایی با وزارت نیرو و استانداری صورت گرفته و جانمایی و مطالعات این طرح‌ها نیز انجام شده است، همچنین در سال‌های قبل اعتباری نیز برای این طرح آمده بود اما از مسئولان انتظار است که نسبت به پیگیری این مطالبه عمومی مردم ابرسج اقدام کنند تا بتوانیم شاهد توسعه اشتغال، کشاورزی و باغداری و … باشیم.

وی می‌افزاید: از سوی دیگر بند خاکی مشکلی برای محیط زیست و وحوش نیز پیش نمی‌آورد چرا که رودخانه استادژ از شاهوار تا ابرسج کیلومترها کشیده شده است و وحوش دقیقاً در همین پهنه زندگی می‌کنند در نتیجه پس از جانمایی که برای بند مذکور صورت گرفته دیگر مشکلی برای حیات وحشی وجود ندارد که بخواهد با مشکل آب روبرو شود.

جلوگیری از مهاجرت

بخش اعظمی از مشکلات مهاجرت به اشتغال باز می‌گردد که تأمین آب بیش از ۴۰۰ هکتار باغات ابرسج می‌تواند یکی از عوامل کاهش مشکلات باشد محمد علی سعدی از دیگر اهالی ابرسج نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: ابرسج روستایی است که به زحمت توانسته خود را شکوفا و جمعیت خود را نیز حفظ کند اما بازهم چهره مهاجرت توانسته بر این روستای زیبا نیز تأثیرات منفی بگذارد و بخش اعظمی از مشکلات مهاجرت به اشتغال باز می‌گردد که تأمین آب بیش از ۴۰۰ هکتار باغات ابرسج می‌تواند یکی از عوامل کاهش مشکلات باشد.

سعدی با بیان اینکه ابرسج می‌تواند در زمینه کشاورزی، صنایع تبدیلی کشاورزی و باغی، سفال و تزئینات، صنایع دستی، نمد مالی و تولید عسل سرآمد باشد چرا که دارای ظرفیت‌های فراوانی است، می‌گوید: اگر شاهد تأمین آب این روستا باشیم می‌توانیم برای سرمایه گذاری نیز امید داشته باشیم.

بسیاری از مردم ابرسج اما معتقد هستند با ایجاد بند خاکی می‌توان استفاده‌های بهینه‌ای از آب کرد، یک کارشناس کشاورزی و منابع طبیعی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: ۹۰ درصد زمین‌های کشاورزی استان در حوزه آبریز کوهپایه‌های جنوبی البرز قرار دارند در نتیجه همانطور که از آب‌های روبار می‌توانند استفاده کنند، به همان نسبت هم دربرابر سیلاب‌ها آسیب پذیر هستند در نتیجه بندهای خاکی می‌تواند به کاهش خسارات روستاها و زمین‌های کشاورزی پایه جنوبی البرز کمک کند.

تقویت منابع آب زیرزمینی

محمد رضوانی معتقد است: بند خاکی آب را حبس و به زمین تزریق می‌کند در نتیجه منابع آبی زیر زمینی نیز تقویت می‌شوند و کشاورزان پایین دست نیز از آن بهره می‌برند چرا که سطح آب چاه‌هایشان افزایش می‌یابد در نتیجه ما نمی‌پذیریم که برخی با بندهای خاکی مخالفت می‌کنند و معتقد هستند آب را در بخشی حبس می‌کند و در بخش دیگری آب موجود نیست.

۹ میلیارد تومان اعتبار برای ساخت بندهای سنگ و ملات و خاکی روستاهای ابر، ابرسج و میقان شهرستان شاهرود هزینه شد محمد کشاورزیان رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان شاهرود نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: آبگیری بندهای خاکی و سنگ و ملات شهرستان باعث احیای قنات‌ها، چشمه‌ها و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی شده است.

وی معتقد است: سال قبل از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی، ۹ میلیارد تومان اعتبار برای ساخت بندهای سنگ و ملات و خاکی روستاهای ابر، ابرسج و میقان شهرستان شاهرود هزینه شد و این میزان اعتبار، امسال دو برابر خواهد شد که می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.

آب نیاز بخش اشتغال

آب نیاز حیاتی بخش بسطام است به خصوص در روستاهای مستعدی چون ابرسج که می‌توان در آنها شغل ایجاد کرد و توسعه اقتصادی را پدید آورد آن‌هم در سال رونق تولید که رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره آن بسیار تاکید دارند.

سعدی عضو شورای روستای ابرسج نیز با بیان اینکه بند خاکی یک مطالبه است که می‌تواند در راستای تأمین آب مهم تلقی شود، می‌گوید: آب می‌تواند باعث ایجاد رغبت در سرمایه گذاری به خصوص در صنایع تبدیلی بخش باغات که نیاز امروز روستاهایی چون ابرسج است، شود.

نکته‌ای که این روزها بسیار اهمیت دارد صنایع تبدیلی که در زمینه عسل، زردآلو، سیب و … در روستای ابرسج است که بازهم به آب بستگی دارد لذا باز هم در انتهای هر بردار توسعه به واژه‌ای به نام آب می رسیم.

بندهای خاکی ضروری هستند

فرهاد عبدالشاه معاون منابع طبیعی استان همچنین در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه در این استان ۱۰۶ بند خاکی وجود دارد، می‌گوید: ظرفیت ذخیره سازی آب مجموع این بندهای خاکی شش میلیون مترمکعب است.

عبدالشاه می‌گوید: در پی بارش‌های اخیر به خصوص در فروردین ماه گذشته ۱۰۰ درصد بندهای خاکی آبگیری و ۸۰ درصد نیز آب مازاد آنها سرریز شد که این امر نشان می‌دهد استفاده از بارش‌ها و آب‌های روبار با بند خاکی می‌تواند تا چه اندازه دارای اهمیت باشد.

اولویت بخش بسطام با ابرسج و میغان است

سید حسن حسینی شاهرودی نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه اثرات پروژه‌های آبخیزداری در جلوگیری از سیلاب و کنترل هرزآب نمایان است، گفت: ۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های آبخیزداری تصویب شد.

وی بیان کرد: به دلیل حساسیت منطقه در بروز سیلاب، طرح‌های آبخیزداری روستاهای میغان، ابر، ابرسج و دهملا در اولویت قرار دارد لذا اجرای طرح‌های آبخیزداری در ۱۲ منطقه در دست مطالعه است که امیدواریم بتوانیم این طرح‌ها را به خوبی اجرا کنیم.

همانطور که مسئولان و کارشناسان اذعان دارند اجرای طرح بند خاکی در استادژ ابرسج می‌تواند ثمرات بسیار زیادی داشته باشد، این بند حیات دوباره‌ای را به ۴۰۰ هکتار باغ عمدتاً زردآلوی ابرسج خواهد آورد تا شاهد توسعه صادرات محصولات کشاورزی نیز باشیم؛ مردم ابرسج اما این روزها منتظر هستند تا ببینند مسئولان در قبال این بند خاکی چه تصمیمی خواهند گرفت.